Waar een vakantie al goed voor is. Ik ben door 650 pagina’s geploegd van het boek ‘Vitamines voor groei; ontwikkeling voeden vanuit de Zelf-Determinatie Theorie’ (ZDT). Dit boek is (alweer) 5 jaar geleden geschreven door de Vlamingen Maarten Vansteenkiste en Bart Soenens. Wat een rijkdom aan onderbouwing, aan voorbeelden, aan tips! Ik heb ervan genoten. Dit wil ik graag met jullie, mijn netwerk op LinkedIn, delen. Het is een van de grootste uitdagingen om in ons onderwijs een verbinding te leggen met de motivatie van leerlingen. Dit boek geeft daar veel aanwijzingen voor. Vandaar dat ik met deze post een reeks blogs begin. Ik adviseer natuurlijk om het boek te lezen. Maar ik weet dat dit voor veel mensen een brug te ver is. Vandaar deze blogs, waarin jullie mijn persoonlijke bespiegelingen over de inhoud van dit boek aantreffen. Eerder heb ik dat gedaan voor mijn eigen boek Leiden met Lef en Lierfde. Dat werkte goed. Voor ‘Vitamines voor groei ‘ doe ik dat, denk ik, in 12 weken, ieder week één blog. Voor jullie kost het 5-10 minuten per week. Toch te doen lijkt me ?.
De verdieping kunnen we in ons bedrijf ook gebruiken om onze trainingen te verbeteren die allemaal gebaseerd zijn op de ZDT, bedoeld voor leraren, team- en schoolleiders en die motivatie als hoofdthema hebben.
In dit stukje neem ik jullie kort mee naar de bedoeling en de waarde van het boek. Vervolgens probeer ik wekelijks aan de hand van een of enkele hoofdstukken inzichten met jullie te delen; uiteraard met de bedoeling een vertaling te maken naar de onderwijspraktijk. Hun boek gaat vooral over de opvoedpraktijk in de relatie ouder-kind. Ik heb in verband met dit initiatief ook direct contact met de schrijver Maarten Vansteenkiste. Hij is bezig publicaties voor te bereiden voor toepassing op scholen. Daar zal ik nog niet uit putten. Ik zal wel Deci & Ryan er bij betrekken, die ook schrijven over onderwijstoepassingen van hun theorie.
Waarom mogen we zo blij zijn met de lessen uit dit boek?
In de kern: omdat het eenvoudigweg superfijn is om een wetenschappelijk onderbouwd en geaccepteerd kader te hebben van waaruit we de opvoeding van kinderen praktisch ter hand kunnen nemen. De druk op kinderen is groot. In een leven met veel verleiding en oneindige keuzemogelijkheden hijgt er een systeem in hun nek dat tot op detailniveau wil weten of ze volgens de norm presteren. Tegelijkertijd zijn kinderen mondiger en grenzen onduidelijker. Maar ze missen nog vaak een intern kompas om goede keuzes te maken. Het is daarom oh-zo-belangrijk te weten hoe we hen het beste kunnen ondersteunen in de opvoeding en het onderwijs. De Zelf-Determinatie Theorie biedt dit kader en lijkt een beetje op het spreekwoordelijke geschenk dat uit de hemel is komen vallen. Dat beeld doet echter geen recht aan de meer dan 40 jaar empirisch onderzoek waarin de theorie is opgebouwd en intern coherent is gebleken. Het geschenk valt al lang uit de hemel alleen het is nog onvoldoende doorgedrongen tot de onderwijspraktijk. Het kader dat de ZDT biedt, heeft ook een duidelijke mensvisie die onderkent dat ieder mens die natuurlijke psychologische behoeften voor groei heeft[1]. Dat is een optimistische visie met onderbouwing en dat geeft hoop. De ZDT is ook nog eens heel goed toepasbaar, omdat hij aantrekkelijk eenvoudig is. We kunnen namelijk voor drie fundamentele basisbehoeften nagaan of die de groei van kinderen (en mensen in het algemeen) ondersteunen dan wel frustreren. En dan begrijpen we beter waarom kinderen zich wel of niet inzetten voor een activiteit op school en waarom ze dat soms wel doen ondanks dat ze er een hekel aan hebben. We kunnen voorspellen wanneer kinderen zich zullen afzetten en we weten wat we er aan kunnen doen om dat te verhelpen. We kunnen met andere woorden onze scholen verrijken met kennis en vaardigheden om de ZDT in de praktijk toe te passen en actief de natuurlijk exploratie en activiteitendrang van elk kind te ondersteunen en te stimuleren. We leren vitamines voor de groei toe te passen. Komt bij dat als we beter begrijpen hoe dat voor kinderen werkt, we ook beter in de spiegel kunnen kijken. Want al het geleerde geldt ook voor onszelf. Dat zijn nogal wat beloften.
Uiteraard is de praktijk soms weerbarstiger dan we zouden willen. Maar het mooie van dit boek is (en de belofte van deze blogreeks), dat het ook praktisch wordt, toepasbaar. Echt simpel zal het natuurlijk nooit worden, maar dat is het vrijwel nooit met mensen. Gelukkig maar….
Lees volgende week de tweede blog met de titel: “dit is geen kinderachtige shit”. Ik ga dan dieper in op de onderbouwing.
[1] Autonomie, competentie en relationele verbondenheid